Sanat Nedir?

Merhaba :)

İlk blog yazımda en iç içe olduğum alanın, sanatın, hep tartışılagelmiş sorusu “Sanat Nedir?”e dair bazı filozofların ve sanatçıların görüşlerini paylaşmak ve konuyu kendimce irdelemek istedim. Bilgiye aşık bir insan olarak okuduğum bloglarda “hoş geldiniz, merhaba, iyi okumalar” vb. şahsi girişleri hep atlarım :D Hızlıca koşarak bilgiye kavuşmak isterim. Bu girişi sadece bu yazıya mahsus yapıyor ve kısa(!) kesiyorum, keyifli okumalar :)

Sözlük anlamına göre sanat; bir duygunun, tasarımın, güzelliğin vb. dışavurumunda, anlatımında kullanılan yöntemlerin tümü, bu yöntemlerle ortaya konulan üstün yaratıcılık olarak tanımlanır. Bu tanımı biraz açmak gerekirse, sanat; insanların yaratıcılığının, yeteneklerinin ve düş gücünün; mimari, resim, heykel, tiyatro, müzik ve edebiyat gibi çeşitli sanat etkinliklerinde biçimlenmesidir.

Sanat kelimesi Arapça kökenli bir kelimedir ve sana’a kelime kökünden gelen “yapmak, üretmek” anlamında bir mastardır. Bu yapma ve üretme işi sıradan bir eylem değildir. İnsanın gördükleri, işittikleri, hissettikleri olayları, insanlarda estetik bir heyecan uyandıracak şekilde ifade etmesidir. 

Sanatta öz ve biçim, ulusallık ve evrensellik, soyut ve somut, duyusal ve düşünsel kavramları iç içedir ve birbirinden ayrılamaz. Sanatçı bu zıt kavramları, içinde yaşadığı döneme ve kendi dünya görüşüne göre bir bütün olarak ele alır.

Bu konudaki farklı düşüncelere bakıldığında;

Auguste Rodin’in tanımı “Sanat dünyayı anlamak ve anlatmak isteyen bir düşünce çabasıdır.” şeklindedir.

Kant’a göre “Sanatın kendi dışında, hiçbir amacı yoktur. Onun tek amacı kendisidir. Güzel sanatı ancak deha yaratabilir.”

Marks’a göre “Yaratıcı eylem, insanın ve doğanın karşılıklı etkileşiminin bir aşamasıdır. Bu toplumsal bir karakter taşır. Sanat, yaşamı insanileştiren bir olgudur. Araştırıcı, yaratıcı, çok yönlü temel insana ulaşma çabası içinde sanatlar gelişebilir.”

Hegel’e göre “Sanattaki güzellik doğadaki güzellikten üstündür. Sanat, insan aklının ürünüdür. Kendisine doğanın taklidinden başka amaç bulmalıdır.”

Picasso’nun sanat tanımı: “Sanat, bize hakikati bildiren bir yalandır.” şeklindedir. Ona göre sanat görüneni yansıtmaz, görünür kılar.

Benedetto Croce, güzellik yerine anlatımı öne çıkarır. “Sanat, sezginin ve anlatımın birliğidir. Bireysel ve teorik bir etkinliktir. Doğa, sanatçının yorumu ile güzel olabilir.” der.

Oscar Wilde’a göre “Sanat, dünyanın en bilinen bireysel üslubudur.”

Tolstoy’un sanat tanımı ise şöyledir: “Sanat insanın bir zaman duymuş olduğu bir duyguyu kendinde canlandırdıktan sonra, aynı duyguyu başkalarının da duyabilmesi için hareket, çizgi, renk, ses ya da sözcüklerde belirlenmiş biçimler aracılığı ile onlara aktarmasıdır.”

Albrecht Dürer’e göre “Sanat doğanın içindedir, sanatçı bunu oradan çıkarabilendir.”

Birbirinden farklı birçok tanım yapılmasına rağmen aslında sanat belli kalıplar içine konulamayan ve estetik olan insan duygularının dışavurumudur. Sanat, insanlık tarihinin her döneminde varolmuş bir olgudur. Medeniyetin her döneminde de insanların yaşadıkları olaylara ve keşfettikleri kavramlara bağlı olarak sanat varolmaya devam edecektir. Gombrich’in de dediği gibi, “Sanat diye bir şey yoktur aslında, yalnızca sanatçılar vardır. Bir zamanlar bazı adamlar renkli toprakla bir mağaranın duvarına kabaca bizon resimleri çiziktiriyordu; bugün de bazıları boya satın alıp duvar ya da tahta perdeleri resimliyor ve daha birçok başka şeyler üretiyorlar.”

Bütün bu bilgilerin, fikirlerin işaret ettiği ortak temalar; sanatın estetik değeri ve subjektifliği üzerinde yoğunlaşıyor. O halde okuyuculara sormalı, sizce sanat nedir? :)

Kaynaklar

Soygür, H. (1999) Sanat ve Delilik. Klinik Psikiyatri, s. 124-233

Akdoğan, B. (2001) Sanat, Sanatçı, Sanat Eseri ve Ahlak, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s. 214-215

Gombrich, E. H. (1994) Sanatın Öyküsü, s. 14